Afrika, genellikle “fırsatlar kıtası” olarak adlandırılan, ekonomilerini, toplumlarını ve küresel statüsünü yeniden şekillendiren bir teknolojik rönesans yaşamaktadır. Mobil para platformlarının finansal kapsayıcılığı devrimleştirmesinden yenilenebilir enerji ve akıllı şehirlerdeki çığır açan ilerlemelere kadar, kıta, geleneksel kalkınma modellerini atlayarak teknolojiyi benimsemektedir. Kenya, Nijerya, Ruanda ve Güney Afrika gibi ülkeler, bu dönüşümün öncüsü olarak ortaya çıkarak yenilikçilik ve dayanıklılık örnekleri sergilemektedir. Bu makale, Afrika'daki teknolojik ilerlemeleri, bu ilerlemelere öncülük eden ülkeleri ve kıtanın geleceği için etkilerini incelemektedir.
Kenya: Mobil Paranın Öncüsü
Kenya, mobil para teknolojisinde küresel bir lider olarak ortaya çıkmıştır ve bu alandaki en önemli yeniliklerinden biri M-Pesa'dır. Safaricom tarafından 2007 yılında başlatılan M-Pesa, kullanıcıların mobil telefonlar aracılığıyla para transfer etmelerine, faturalarını ödemelerine ve mikro kredilere erişmelerine olanak tanımaktadır. 2022 yılı itibarıyla, M-Pesa, Afrika genelinde 51 milyon aktif kullanıcıya sahip olup yıllık 314 milyar dolar değerinde işlem gerçekleştirmiştir (GSMA, 2022). Platform, Kenya'daki yetişkin nüfusun %80'inden fazlasının finansal hizmetlere erişimini sağlayarak finansal kapsayıcılığı önemli ölçüde artırmıştır.
Bunun ötesinde, Kenya'nın teknoloji ekosistemi mobil paranın ötesine geçmektedir. Nairobi'nin teknoloji merkezi için kullanılan Silicon Savannah takma adı, agritech, edtech ve healthtech gibi alanlarda uzmanlaşmış girişimlere ev sahipliği yapmaktadır. Tarımsal ürünler için tedarik zincirlerini düzenleyen Twiga Foods ve uzak bölgelerde internet çözümleri sunan BRCK gibi şirketler, Kenya'nın teknolojik dehasını gözler önüne sermektedir.
Nijerya: Fintech Gücü
Afrika'nın en büyük ekonomisi olan Nijerya, fintech sektöründe baskın bir güçtür. Flutterwave ve Paystack gibi unicornlara ev sahipliği yapan ülkenin fintech ekosistemi, yalnızca 2021 yılında 1,2 milyar dolardan fazla yatırım çekmiştir (Partech Partners, 2022). Bu platformlar, e-ticaret ve uluslararası ticaretteki boşlukları kapatarak sorunsuz çevrimiçi ödeme kolaylığı sağlamaktadır.
Fintech'in ötesinde, Nijerya dijital kimlik sistemleri ve blok zinciri teknolojisinde ilerlemeler kaydetmektedir. Ulusal Kimlik Yönetim Komisyonu (NIMC), kamu hizmetlerinin sunumunu iyileştirmek ve güvenliği artırmak amacıyla biyometrik bir kimlik sistemi uygulamaktadır. Ayrıca, Nijerya, güvenli oylama sistemleri, arazi kayıtları ve havale işlemlerinde blok zincirin potansiyelini araştırmaktadır.
Ruanda: Afrika'nın Akıllı Şehir Yenilikçisi
Ruanda'nın teknoloji odaklı bir ekonomiye dönüşümü, son derece dikkate değerdir. Hükûmetin Vision 2020 ve Vision 2050 kalkınma planları, büyümenin ana itici gücü olarak bilgi ve iletişim teknolojilerini (ICT) önceliklendirmektedir. Başkent Kigali, şehir planlaması, ulaşım ve kamu güvenliği için teknolojilerin entegre edildiği bir akıllı şehir haline gelmektedir. Kigali Innovation City gibi girişimler, teknoloji şirketlerini çekmeyi ve bir yenilik kültürünü teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Ruanda, sağlık hizmetlerinde dronların kullanımıyla da küresel tanınırlık kazanmıştır. Zipline projesi, kan ve aşılar dahil olmak üzere tıbbi malzemeleri uzak bölgelere teslim etmektedir. 2023 yılı itibarıyla, Zipline 500.000'in üzerinde teslimat gerçekleştirmiş, teslimat sürelerini büyük ölçüde azaltmış ve sayısız hayat kurtarmıştır (Dünya Bankası, 2023).
Güney Afrika: Yapay Zeka ve Yenilenebilir Enerji Lideri
Güney Afrika, Afrika'da yapay zeka (AI) araştırmaları ve yenilenebilir enerji benimsenmesinde ön sıralarda yer almaktadır. Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Konseyi (CSIR) ve üniversiteler gibi kurumlar, tarım, sağlık ve madencilikte yapay zeka uygulamalarını ilerletmektedir. Güney Afrika'nın yapay zeka girişimleri arasında mahsul verimi için tahmine dayalı analizler ve hastalıklar için tanı araçları bulunmaktadır.
Yenilenebilir enerji alanında, Güney Afrika'nın Bağımsız Güç Üretici Yenilenebilir Enerji Tedarik Programı (REIPPPP), rüzgar ve güneş enerjisi projelerinde lider olmasını sağlayarak 14 milyar dolardan fazla yatırım çekmiştir. 2024 yılına kadar yenilenebilir enerjinin ulusal enerji karışımının %30'unu oluşturması ve fosil yakıtlara bağımlılığı azaltması beklenmektedir (IEA, 2023).
Zorluklar ve Fırsatlar
Afrika'nın teknolojik ilerlemesi ilham verici olsa da zorluklar devam etmektedir. Güvenilir olmayan elektrik ve sınırlı internet erişimi gibi altyapı eksiklikleri, daha geniş çapta benimsemeyi engellemektedir. 2022 yılı itibarıyla internet penetrasyonu %43 ile sınırlı kalarak, kırsal ve kentsel bölgeler arasındaki dijital uçurum belirginliğini korumaktadır (ITU, 2022). Ayrıca, siber güvenlik tehditleri ve tutarsız düzenleyici ortamlar ek zorluklar oluşturmaktadır.
Bununla birlikte, bu zorluklar daha fazla yenilik için fırsatlar sunmaktadır. Google’ın Equiano denizaltı kablosu ve SpaceX’in Starlink gibi girişimleri, bağlantıyı artırmaktadır. Hükûmetler ve özel sektör, Andela gibi programlarla küresel pazarlara yazılım geliştiricileri yetiştirerek kapasite geliştirme yatırımları yapmaktadır.
Sonuç: Afrika'nın Teknoloji Odaklı Geleceği
Afrika'nın teknolojik gelişmeleri, dijital çağda kıtanın kendi anlatısını tanımlamaya hazır olduğunu göstermektedir. Yenilikçiliği benimseyerek, kamu-özel ortaklıklarını teşvik ederek ve sistemik zorlukları ele alarak Afrika, ivmesini sürdürebilir ve küresel bir teknoloji lideri olarak ortaya çıkabilir. Kenya, Nijerya, Ruanda ve Güney Afrika gibi ülkeler, toplumları ve ekonomileri dönüştürmede teknolojinin hedefe yönelik yatırımlarla nasıl bir fark yaratabileceğini gözler önüne sermektedir. Önümüzdeki yol şüphesiz zorluklarla doludur, ancak olasılıklar sınırsızdır.
Kaynaklar
GSMA. (2022). Mobil para üzerine endüstri raporu. https://www.gsma.com adresinden alınmıştır.
Partech Partners. (2022). Afrika teknoloji girişimleri raporu. https://partechpartners.com adresinden alınmıştır.
Dünya Bankası. (2023). Ruanda'nın drone teslimat devrimi. https://www.worldbank.org adresinden alınmıştır.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA). (2023). Güney Afrika yenilenebilir enerji raporu. https://www.iea.org adresinden alınmıştır.
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU). (2022). Dijital gelişim ölçümü. https://www.itu.int adresinden alınmıştır.
Commenti