Uluslararası Göç Kuruluşu'ndan (IOM) edinilen bilgiye göre, dünyada 25 milyon ila 32 milyon insan yasadışı göçmen durumunda bulunuyor. Bu rakam, dünyadaki yaklaşık 215 milyon uluslararası göçmenin yüzde 15'inin yasadışı göçmen olduğunu ortaya koyuyor.
İnsanlık tarihinde göçler hep olagelmiştir ve bu sebeple dünyada tamamen sabit ve yeknesak bir toplum yoktur. Kimileri kendi iradesiyle göç etmiş, kimileri ise göçe zorlanmıştır. Afrikalılar genel olarak göçe zorlanan topluluklardır ve kimi yoksulluktan kimi savaştan kaçarak yurtlarından vazgeçmektedir. Diğer yandan devletler ülkelerine yönelik göçü tehdit sayarak tedbirler almaya başlamıştır. Göç ile ilgili aktarılan gözlemlere bakıldığında sadece varış ülkelerinin yaşadıkları veya karşılaştıkları sorunlarından bahsedildiği görülmektedir. Gerçekte ise yasadışı göç olgusu, hem kaynak ülkeleri hem de varış ülkelerini, en olumsuz olarak da göçmenlerin arkalarında bıraktığı vatanlarını ve ailelerini etkilemektedir. Bu yazımızda kara kıtada göçün hem insani ve sosyal hem de ekonomik alanları nasıl etkilediğini incelemeye çalışacağız. Yasadışı Göç Evvelden beri insanlar göç ediyor ve bu ebediyen devam edecektir. Göç, insanlığın bir parçası olarak elzem ve kaçınılmazdır.[1] Hukuki olarak insan, istediği yere gidebilme hak ve hürriyetine sahiptir. Ancak bir insan meşru koşullar çerçevesinde bunu yapamayınca meşru olmayan yollara yönelir ki, bu da yasadışı göç olarak nitelendirilmektedir. Göçmen varış ülkesinin resmi kimliğini almadığı sürece ona kaçak denmekte, bunlardan kimileri yakalanıp hapsedilirken kimleri ise ülkelerine geri gönderilmektedir. Genel olarak bakıldığında Afrika’dan diğer ülkelere giden yasadışı göçmen sayısının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. Kıta genelinde birçok olumsuzluğa yol açan bu vakıanın sonuçları olduğu gibi sebepleri de vardır ve bu yüzden sonuçlarına değinmeden önce sebeplerini özetlemek faydalı olacaktır. Afrika’dan Göçün Sebepleri Yaklaşık bin yıl borunca sömürgeciliğe maruz kalan Afrikalı devletler, 1960’larda kazanılan bağımsızlıklar sonrasında çeşitli sorunlarla boğuşmaktadır. Bu sorunların en başta gelenlerinden biri de kıta dışına yasadışı göçlerdir. Afrikalı ülkelerin bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra eğitim gören gençlere yurtdışından sağlanan öğrenim burs fırsatlarıyla başlayan Afrikalı göçü olgusu, günümüzde neredeyse bir kargaşaya dönüştürülmüş durumdadır. Afrika’da yasadışı göçün kaynaklarını kötü yönetim, fakirlik, öz değerlerini kaybedip yabancılaşma (asimilasyon) ve Afrika insanın düşünce biçimi gibi unsurlar oluşturmaktadır. Öte yandan yeni sömürgecilik (neo-kolonyalizm, emperyalizm) politikaları da kitlesel göçün sebebi olabilmektedir. “2011 yılına kadar Batı ve kuzey Afrika’dan göç akımını göğüsleyen Kaddafi yönetiminin devrilmesi, Batı’ya göçün yoğunlaşmasıyla sonuçlanmış” ve İspanya ile İtalya’da göçmen krizine sebebiyet vermiştir. Bunula birlikte Batı’yı göçmenlerin yaşadığı trajedinin tek sorumlusu olarak görmemek gerekiyor. Ülke iktisadi kaynaklarını iyi değerlendiremeyen ve halkı sömüren kıtadaki liderlerin kötü yönetimlerinin ve kötü yönetim sistemlerinin şeffaf olmama, adam kayırmacılık ve liyakatsizlik gibi olumsuzluklarının Afrikalıları yasadışı göçe zorlayan önemli etkenler olduğunu da vurgulamak gerekir. Maalesef dışa göçler yoluyla Afrika’nın geleceğini inşa edecek kabiliyetli gençler ülkelerini arkada bırakıp düştükleri yollarda donarak, boğularak hayata veda etmekte, varış ülkelerine ulaşabilenler ise çok zor şartlar altında hayatta kalma mücadelesi vererek o ülkelere hizmet etmektedir. Göç olgusu ve bu olgunun istismarı o kadar artmıştır ki, bazı ülkelerde insanlardan büyük miktarda paralar alarak Batı’ya göndermeyi vaat eden dernek benzeri gizli teşkilatlar bile kurulmakta, çok üzücüdür ki, bu derneklerin sürdürdüğü insanlık dışı işlere iştirak eden farklı makamlarda kamu yöneticileri, hatta milletvekilleri bulunmaktadır. Tekrar vurgulamamız gerekir ki göç Afrika’da ciddi bir meseledir ve kıtada farklı alanlarda olumsuz derin izler bırakmaktadır. Yasadışı Göçün Doğurduğu İnsani Sonuçlar Son yıllarda hız kazanan yasadışı göç olgusu, insani açıdan ciddi olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Varış ülkeleri ülkedeki varlığı meşru olmayan göçmenleri sınır dışı ettiği gibi, meşru olanlara da iş imkânı sağlamamakta, sağlayamamaktadır. Öte yandan göçmenlerin, çalışma izni olmadan hayatlarını kazanmak için insanlık dışı şartlarda çalıştıkları görülmektedir. Sınır dışı edilen çok sayıda göçmen ölüme maruz kalmakadır. Uluslararası düzeyde göçmenlerle ilgili üzücü veriler bulunmakta ve bu veriler yıllara göre bir azalma eğilimi göstermemektedir. Afrika’dan gelen yasadışı göçün kıtada son hareket noktasınınLibya olduğu bilinmektedir. 2015 yılından başlarsak, bu yıl içinde İtalya’ya 22.237 Nijeryalı, 12.433 Somalili ve 8.932 Sudanlının göç ettiği tespit edilmiştir. 2016’dan 2017 yılın sonlarına doğru bir düşüş olsa da günümüzde yine ciddi bir şekilde yoğunlaştığı görülmektedir[2]. Uluslararası Göç Örgütünün 2017 verilerinde Libya ile İtalya arasında 2.833 göçmenin hayatını kaybettiği belirtilmektedir. Kaybolan göçmen sayısı ise tam olarak bilinmemektedir. 2017 Mayıs ayı göçmen ölüm sayısına (613 kişi) göre Kasım ayında bir düşüş (262 kişi) görülmüştür. Bunların çoğunun Mali başta olmak üzere Fildişi, Senegal, Nijer, Gambiya, Gine, Sierra Leone, Kamerun ve Nijerya ülkelerinin vatandaşları olduğu belirtilmektedir[3]. Bu rakamlar Afrika’nın demografisine ciddi etki yapmaktadır. Yasadışı GöçünSosyal Alandaki Etkileri Genel olarak bakıldığında yasadışı göç olgusunun önümüzdeki dönemlerde kıtanın önemli demografik bir sorunu olarak karşımıza çıkabileceğini tahmin zor değildir. Dünyanın en geç nüfusuna sahip kıtası olan Afrika, kitlesel göç sebebiyle verimli nüfusunu kaybetme durumuyla karşı karşıyadır. Afrika’dan diğer kıtalara giden göçmenlerin büyük oranda gençlerden oluştuğunu görüyoruz. Öte yandan bu göçmenler arasında çocuklu ve hamile kadınların bulunduğu, hatta mesela“2017 yılı ağustos ayında İtalya’ya giden göçmenleri taşıyan gemide bir Nijeryalı göçmenin çocuğunu doğurduğu”[4] haberlerine yansıyan vakıalar yaşandığı, bu göç yolculukları sırasında çocuğunu düşürülenler bile olduğu gerçeklerini de vurgulamak gerekir. Bu durumun kıtanın demografisini etkilemesi kaçınılmazdır. Ailelerinden ayrılarak yola çıkan bazıgöçmenlerin, arkalarında bıraktıkları eş veya çocuklarının ölüm haberlerini almalarına rağmen geri dönemedikleri görülmektedir. Örneğin, 2009 yılında ABD’ye göç eden bir yakın arkadaşımızın ağabeyi, eşinin ölüm haberini almasına rağmen henüz oturum belgesi alamadığı ve bu şekilde ABD’den ayrıldıktan sonra bu ülkeye bir daha hiç dönemeyeceği için ülkesine dönüp cenazeye katılamamıştır. Bu acı bedel karşılığında Ancak halen ABD’de yaşayabilmektedir. Afrika’dan göçsosyal açıdan da ciddi bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Bahçıvanlık ve çiftçilikle ile hayatını nispeten iyi sayılabilecek şartlarda geçiren çok sayıda Afrikalı senelerce biriktirdiği parayla geçinmektense göç ederek gittiği Batı’da yine benzer işlerle uğraşmayı tercih etmektedir. Buna muvaffak olamayanlar için ise bu tecrübe büyük emek ve zaman kaybı olmaktadır. Afrikalılar yasadışı göçten bir miktar istifade sağlıyor olsalar da genel olarak çok zarar görmektedirler. Yasadışı Göçün Ekonomik Sonuçları Afrika’da çok sayıda ülkenin ekonomisi büyük oranda çiftçiliğe dayanmaktadır. Mesela, Mali’de mısır, pamuk, pirinç; Burkina Faso’da mısır, darı, pirinç; Fildişi Sahili’nde kahve, kakao vb. yetiştirilmektedir. Senegal, Gana vb. birçok Afrika ülkesi bu bağlamda zikredilebilir. Bu ülkelerden göç eden gençlerin çoğu tarım işlerinde çalışanlardan oluşmaktadır. Böylece kitlesel göçün etkileri insani ve sosyal alanlar da olduğu gibi tarım sektörüne de yansımaktadır. Başından beri işaret edilen bütün bu insani, iktisadi, sosyalolumsuzluklara rağmen göçler neticesinde Avrupa ve Amerika’da yaşamaya başlayan Afrika diyasporasının Afrika’da yaptığı okullar ve hastaneler gibi kayda değer yatırımlara bakarak göçün bir takım müspet iktisadi sonuçları olduğunu da işaret edebiliriz. Afrikalı ülkelerin liderleri, iyi yönetim sistemleri benimseyerek ve ülkelerinin iktisadi kaynaklarını ülkelerine hizmeti için kullanmak suretiyle gençlerin yasadışı göçe yönelmelerinin önüne geçebilirler. Dipnotlar Jean Philippe Ksiazek,Crise migratoire en Europe: des chiffres pour comprendre, http://www.leparisien.fr/flash-actualite-monde/crise-migratoire-en-europe-des-chiffres-pour-comprendre-16-06-2017-7057359.php, 09.08.2018 Julien Duriez et Léo Amar, infographie: plus de 3100 de morts ou disparu en Méditerranée en 2017, https://www.la-croix.com/Monde/3-100-migrants-morts-disparus-Mediterranee-2017-2018-01-10-1200904860, 09.08.2018. Zeytinburnu Belediyesi, uluslararası göç sempozyomu, (zeytinburnu belediyesi, 2005):10 Web, Méditeranée-İtalie: une migrante accouche en plein mer, https://www.espacemanager.com/mediterranee-italie-une-migrante-accouche-en-pleine-mer.html, 08.08.2018. [1]Zeytinburnu Belediyesi, uluslararası göç sempozyomu, (zeytinburnu belediyesi, 2005):10 [2]Jean Philippe Ksiazek,Crise migratoire en Europe: des chiffres pour comprendre, http://www.leparisien.fr/flash-actualite-monde/crise-migratoire-en-europe-des-chiffres-pour-comprendre-16-06-2017-7057359.php, 09.08.2018 [3]Julien Duriez et Léo Amar, infographie: plus de 3100 de morts ou disparu en Méditerranée en 2017, https://www.la-croix.com/Monde/3-100-migrants-morts-disparus-Mediterranee-2017-2018-01-10-1200904860, 09.08.2018. [4]Web, Méditeranée-İtalie: une migrante accouche en plein mer, https://www.espacemanager.com/mediterranee-italie-une-migrante-accouche-en-pleine-mer.html, 08.08.2018.
Comments